(Кон претставата „Лимениот барабан“ по романот на Гинтер Грас, во адаптација и режија на Васил Христов, а во продукција на Југословенскиот драмски театар од Белград, Србија. Главни улоги: Миодраг Драгиќевиќ, Јована Беловиќ, Марко Јанкетиќ, Јоаким Тасиќ, Ива Манојловиќ)
Гинтер Грас е круцијален книжевник кој во својата проза ја преврти ракавицата на политичките „реформатори“ и на еден прилично ригиден начин ја покажа егзистенцијалистичката апокрифност на националсоцијализмот, но и на социјализмот кој подоцна го имал истиот политички инструментариум. „Лимениот барабан“ е првиот дел од неговата Данцишка трилогија во која двата други дела се романите „Мачка и глушец“ и „Кучешки години“. Одлуката на Оскар Мацерат „никогаш да не порасне“ и аспектот на Грас да го разгледува овој лик на дете со персоналитет на возрасен човек е еден вид на фројдовски приод кон општествената дисторзија на времето кое политички паѓа во амбисот на самобендисаноста на фашизмот. Грас низ дисторзиите на ликовите ги отвора раните на извитоперенета социјала која експлодира во страотна војна со невидени размери. Имано, Оскар се обидува да го допре целиот свој интимен и социјален ентитет не бегајќи од дилемите кои си ги поставува и детето, но и возрасниот човек: кому припаѓа и што бара на овој свет. Токму тука се чини дека се крие и режискиот концепт на Васил Христов кој ја „прелапнува“ оваа приказна во постдрамска, реторичка инсценација каде што ликовите излегуваат и влегуваат во гамата на Оскар преформулирајќи ги своите животи, рекапитулирајќи ги околностите и изместувајќи го она што во стварноста не било изместено и останало во таа, тажна и деструктивна состојба. Неговиот режисерски концепт ги компримира сите останати ликови освен Оскар каде што и Јан Бронски и Алфред Мацерат, таткото на Оскар се мултиплицираат во конгломератот епизодни ликови одигрувајќи едно време на недореченост и несфатеност. Имено, театарот во оваа сценска „рекапитулација“ е основен двигател на Оскаровата биографија, место од каде што се испружа една гротескна апотеоза на времето кое од него прави и криминалец.
Имено, семејната трагедија и неговите дилеми околу „паушалноста“ на родителството го извитоперуваат самиот негов поглед на светот и во овој простор Христов ги сместува сите недоумици на средината на на дваесеттиот век каде што емиграцијата била единствениот лек. Ова сценско читање на „Лимениот барабан“ е еден вид на театарско истражување каде што актерскиот израз е линија по која режисерот ја трасира својата порака кон публиката. Во интактноста на Оскар се огледуваат сите оние што ја испишале таа кружница на историската недокваканост каде што и Гинтер Грас човековиот инвалидитет го дотура како аномалија, духовен затвор од којшто никој не излегол.
Миодраг Драгиќевиќ го гради Оскар кој во своето тивко лудило ја крие изопаченоста на целиот свет. Извонредно координираниот актерски израз на овој исклучително талентиран млад актер донесува лик на возрасен лик кој својата инфантилност ја премачкува со тоа суптилно лудило. Раскажувајќи го својот живот, Оскар на Драгиќевиќ се прекршува со секое свое искушение, со секое свое прашање и недоумица, но овој умен актер успева овој лик да го внесе во неговиот одлично компониран актерски сензибилитет. Неговата интерпретација е на некој начин и инспирација и на другите ликови во кои се истакнува Марко Јанкетиќ кој заедно со улогата на неговиот татко одигрува и уште неколку ликови (впрочем како и сите други актери) и кој е на некој начин пан дан на интактноста на својот син, промислен и лукав човек од чија „умешност“ во животот не може да добие ништо освен припадност кон нацизмот, лик кој овој актер го донесува со голема смисла за коментар, или можеби би рекле дистанца, додека Јована Беловиќ одигрува дама која е случајно мајка на Оскар, но е и анимир дама, госпоѓа која делува по малку кабаретски, но со ситна и помалку почувствувана грижа на совест кон својот син. Сјајно одиграна, оваа дама е целосна спротивност на ликот на Јанкетиќ.
Од другите улоги (со оглед на тоа што скоро за цело време на претставата сите ликови се на сцената не би диференцирале главни од епизодни улоги) би ги истакнале мошне сликовитите ликови на Теодор Винчиќ и Јоаким Тасиќ, млади актери кои импонираат со својата пластичност и мошне изразита диференцијација на ликовите што ги одигруваат.
Во визулениот дел од претставата би ја споменале колоритната костимографија на Марија Марковиќ Милојев која е голема спротивност на сценографијата која повеќе подразбира реквизити на празна сцена на Константин Трпеноски и која делува сиво доловувајќи ја атмосферата од романот на Грас.
Мошне интересен е фактот што Фолкер Шлендорф, кој за филмот работен по овој роман доби две големи награди не го опфатил целото негово сиже. Филмот завршува со почетокот на војната истакнувајќи ја тенденцијата на нобеловецот Гинтер Грас да се занимава со причините, а не со последиците од рушењето на човековиот дух. Дваесеттиот век донесе многу повеќе трауми од сите други векови по Христа, како што е синхронитетот на апсолутизмот кој ден денес е присутен со мошне цврста и густа мимикрија, автократичност која Оскар се обидува да ја метаболизира и да ја претвори во метафора. Конечно, ова видување на „Лимениот барабан“ е токму тоа – метафора на времето што ја повлече кочницата во развојот на хуманизмот.
Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…