(Кон Хрватскиот шоукејс на Меѓународниот театарски институт од Хрватска одржан 18-22 мај 2023 година во Загреб, Хрватска)
Меѓународниот театарски институт од Загреб секоја година организира театарски шоукејс чија цел е да го покаже на професионалните театарски дејци од целиот свет она најдоброто од Хрватскиот театар, па така и оваа година Жељка Турчиновиќ, неговата раководителка понуди возбудлива програма на театри од Загреб и Риека, продукции што носат различни начини на мислење, различни концепти и театарски светогледи. Оваа година во четирите дена театарските професионалци (продуценти, критичари, автори, актери) од целиот свет можеа да ги погледнат претставите: „Браќа Карамазови“ (прв и втор дел) од Ф.М. Достоевски во режија на Оливер Фрљиќ, „Вишновата градина“ на А.П. Чехов во режија на Иван Поповски, и двете претстави во продукција на театарот Зекаем од Загреб, претставата „И Сирано и девојчето“, копродукција на Поко Локо театарот од Аргентина и младинскиот театар Камов од Ријека, во адаптација и режија на Гилјермо Балдо, кореодрамата „Херојот е уморен“ во копродукција на Националниот театар од Риека и музичкото биенале од Загреб во кореографија на Џузепе Спота, монокореографската драма „Мојата бабичка не го знае терминот биомоќ“ во кореографија и изведба на Настасја Штефаниќ Краљ, снимката на театарската претстава во продукција на Хрватскиот народен театар од Загреб „Sorry” во драматуршка обработка на Мирна Рустемовиќ и во режија на Бобо Јелчиќ и Претставата „Џекпот“ на Кунст театарот чиј автор и режисер е Ивор Мартиниќ.
Се на се, овој избор индицира театар од сите аспекти и од сите продукциски потези каде што е индикативно токму тоа што конвенционалниот театар се уште некако му се спротивставува на новиот начин на промислување кој подразбира повеќе движење и дескрипиција, едно дистантно гледање на инспиративните гами многу тенденциозно наречено „постдрамски театар“. Што се однесува до институциналниот агол на гледање, Жељка Турчиновиќ особено обрати внимание на независните театарски групи кои со својот талент и инвентивност се обидуваат да си го најдат местото под сонцето во театарско милје каде што моќните институционализирани театри се уште го имаат приматот. Во овој избор особено го привлече вниманието Зекаем, т.н. Загрепски театар на младите кој со двете масивни продукции на „Браќата Карамазови“ и „Вишновата градина“ го покажа оној лавовски дел од хрватскиот театар говорејќи за тоа дека овој театар е отворен и за конвенциоалниот начин на мислење, но и за некои други, подалечни толкувања на класиката. Сепак, како што напоменав погоре еден од најинтересните сегменти е независната продукција чија храброст и инвентивност да се проговори за општествените и политички аномалии низ многу различни и совршено интересни концепти е вистинскиот драг камен на овој фестивал. Сите четири претстави зборуваа за човековата фрагилност, за стегите на транзицијата и последиците од неа кога ќе се зачекори во Европското семејство, но и за вредностите кои полека се губат под напливот на лажните информации и хипокризијата на општествените и социјални тубуленции.
Хрватскиот шоукејс е само дел од богатата активност на Хрватскиот центар на ИТИ кој може да се пофали со позамашен избор на театарски публикации, избори на драми од различни земји и легендарното театарски списание „Казалиште“ кое на крајот од минатата година го издаде својот деведесетти број, но и со бројните колонии, театарски работилници и симпозиуми. Во целата оваа комплексност можеме да согледаме огромна грижа за театарската уметност во Хрватска од сите аспекти, една исклучителна посветеност на нејзината раководителка Жељка Турчиновиќ, но и една длабока инвентивност во пронаоѓањето форми на анализирање и систематизирање на театарот во Хрватска.
Автор: Сашо Огненовски
Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
