Уметноста што се спротивставува на сите калапи
— 5 јануари, 2017Дали уметнички дела што се спротивставуваат на сите калапи се аутсајдери во војна со традицијата? Ако и се, со уметноста секако не се во војна.
Новото име за оваа уметност е „nobrow“, што значи излегување од дихотомијата на висока и ниска уметност – „high brow“ и „low brow“.
Многу тешко е да се дефинира аутсајдерската уметност. Според овој принцип, под овој именител може да се класифицираат сите изрази кои се надвор од актуелните поетики на еден одреден момент: Од Русо Цариникот, колекцијата на Дибифе на уметноста на ментално болните пациенти во Лозана, народната односно селската уметност на чиишто потенцијали предупредуваше уште Кандински, па сè до графити уметноста во сите нејзини варијации.
Како една од карактеристиките на аутсајдерската уметност честопати се наведува нејзината вонинституционалност, но ништо не може да биде подалеку од вистината. Сите овие уметници и движења многу брзо влегоа во големите музеи или востановија свои парадигми и развиени уметнички сцени. Идејата дека некој е аутсајдер се заснова врз митот за праволиниската еволуција на класичната историја на уметноста, која се движи од откривањето на ренесансната линеарна перспектива, па сè до концептуалното расплинување на делото во мисловен комплекс. Сепак, уметноста не ги знае тие школски формули, па затоа и ги отфрла сите овие совршено уредени системи.
Брехт Ванденбрук
Поп-арт и стрип
Надвор од што се, всушност, аутсајдерите? Надвор од институциите сигурно не. Можеби од традицијата? Само ако веруваме дека западната традиција на уметноста е една и единствена, а и тогаш само ако игнорираме некои нејзини суштински делови, како што се применетата уметност, стрипот, или изразите на народната уметност, како и сето она штоМихаил Бахтин го нарекол поетика на карневалот. Важен дел од аутсајдерската традиција е и поп-артот, како и голем број истакнати уметници кои го користат искуството на илустрациите и стриповите (Дејвид Хокни, Филип Гастон, Јерг Имендорф или Џон Карин) Академско образование (односно неговото отсуство), исто така не може да биде основа за дефинирање на аутсајдерот, бидејќи сега за аутсајдери се сметаат различни уметници, без оглед на нивното образование. Оваа уметност, сè почесто се нарекува „nobrow“ што значи излез од дихотомијата на висока и ниска уметност.
Нагласен цртеж
Најновите тенденции на ова творештво се карактеризираат со инсистирање на наглесениот цртеж и свртување кон илустрацијата која е длабоко обележана со личен стил. Делата на новите „nobrow“ уметниците содржат во себе некое надреално поместување, тоа е понекогаш смешно, а понекогаш е застрашувачко, мрачно и дегутантно. Меѓу овие автори се истакнува белгискот уметник Брехт Еванс (на некој начин наследник на Георг Грос) кој работи тегобни, вознемирувачки, динамични и колористички живи сцени од големите градови. Други актуелни автори се и Брехт Ванденбрук, Марија Мелеро, Ангела Далингер, Хоан Корнела, Нејт Ото, Џим Етер. Првенствено преку цртеж, тие создаваат рамни површини и едноставна, сирова фигурација.
Хоан Корнела
Ова укажува на непосредност, впечаток на недоработеност и ноншалантност, но на некој начин, се и побуна против конвенционалните правила на ликовноста.
За нив може да се користи акронимот што Дарко Главан го најде во зборот „Панк“ во насловот на својата книга за овој музички правец, а што би значело – целосно, навредливо негирање на класиката.
Со нас, во Хрватска носители на „nobrow“ поетикатата се припадници на различни генерации. Тоа се гастарбајтерскиот циклус на Драгутин Трумбеташ, како и списанието „Komikaze“, потоа опусите на Игор Хофбауер, Дубравка Матаковиќ, Мира Жупа, Винко Бариќ, Мирослав Секулиќ Струја или Мирон Милиќ. Нивните дела се често надреални и гротескни, а понекогаш и безнадежно и брутални социјално реалистични, тие градат специфични атмосфери и деформации на светот: покажуваат нарација без нарација и извонредна вештина без вештини.
Есеј од Сузан Сонтаг
Уште во 1965 година, Сузан Сонтаг (во својот есеј „Една култура и новиот сензибилитет“) посочи дека сè потешко може да се направи разлика во естетското искуство на високо и ниско ниво на култура. Креативноста и угледот на овие уметници тоа го докажуваат, а институциите, како и досега, постојано на новите појави им ги ги прилагодуваат своите официјални парадигма на современост и на авангарднст. Бројни и разновидни се поетиките на таканаречените аутсајдери, а се неопходни за разбирање на целокупната слика за уметноста денес.
Автор:Феѓа Гавриловиќ
Извор: Jutarnji list
Автор:
Слични статии
-
-
Десет држави што ја цензурираа уметноста во 2017 година
11 јануари, 2018 -
-
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
