(Кон театарскиот фестивал Нова драма на Театарскиот институт од Братислава, Словачка, одржан 14-20 мај 2023 година)
Словачкиот театар го има атрибутот на особено ангажиран театар чии инспирации задираат длабоко во порите на современите социјални и општествени болести. Деветнаесеттото издание на фестивалот „Нова драма“ во Братислава оваа година се занимава со погубните контексти на изгубените идентитети и емиграцијата, па така и Театарскиот институт на Братислава покрај фестивалот, дводневната конференција ја озаглави како „Театар во прогонство“. Овогодинешниот фестивал понуди репертоар од десет претстави во официјална конкуренција и неколку мошне интересни настани во придружната програма каде што беше и мастер класот на познатиот швајцарски драматичар Игор Бауеризма кој беше и патрон на фестивалот и секако, погоре споменатата меѓународна конференција „Театар во прогонство“ предводена и модерирана од големиот театролог Патрис Павис, а од особен интерес беше и презентацијата на сегментот „Офф Авињон“ во склоп на Авињонскиот театарски фестивал од страна на Харолд Дејвис, потпретседателот на асоцијацијата, како и читањето на драмските текстови во најтесен круг за годишната награда за драмски текст на Театарскиот Институт.
Она што е најинтересно во овој секогаш одлично менаџиран фестивал е тоа што актуелноста на тематиката на сите претстави е неговата најголема доблест, па така во компетитивната програма се најдоа претставите на водечките словачки театри, но и на независните театарски трупи: „Нечистотија“ од Бела Пинтер на Словачкиот национален театар во режија на Јан Лутеран, „Матер“, авторски проект на групата Гафа и Нескори збер, во режија на Мартин Ходон, „Јокаста/Отворање на фестивалот“ копродикциски проект на Словачкиот камерен театар од Мартин и Градскиоте театри на Прага по текст и режија на Лукаш Брутовски, „Сврти ги коњите (смртта на Јозеф Хованец)“, исто така копродукциски проект на Националниот театар од Кошице и Табачка Културфабрик по текст и во режија на Јан Микуш, „Невестата“, на театарот Асторка Корзо 90 по текст на Ладислав Гросман и во режија на Јурај Нвота, „Збунетост“ на Театарот Јозеф Грегор Тајовски по текст на Мариус фон Маенбург, „Никогаш засекогаш“ на Театарот Петер Манковецки по текст на Фолк Рихтер во режија на Маријан Амслер, „24“, авторски проект на Валерија Шулцова и актерите, „Ендоканабиноид“, авторски текст на актерите во продукција на независниот театар Стока, а во режија на Блахо Ухлар и „Terra Apathy”, авторски проект на Ивота Дите Јурчова и Ела Лехотска во режија на Ивота Дите Јурчова.
Со оглед на тоа што оваа година компетицијата може да се пофали со голем процент на претстави од независни театарски трупи, може да се констатира дека театарското обмислување и од режисерски, но и од драматуршски аспект беше многузначно и во концептуална смисла исклучително шаренолико. Она што, во принцип, најмногу импонира кај овој фестивал, покрај длабоката ангажираност е сјајната актерска енергија и компактноста на самата театарска претстава фокусирана на мотивите и темата, а најмногу на пораката на секој режисерски концепт. Конференцијата која беше посветена на „Театарот во прогонство“ отвори низа прашања како што се идентитетските, прашањата за уметничката егзистенција на театарската уметност, на историските неправди што се провлекуваат долго време кога е во прашање вистинската улога на театарот во општеството, но и за политиката како средство за задушивање на театарската порака. Фокусот на украинската драматургија донесе многу грижи и полемики во насока на одредување на театарската тематика и човековата слобода за творење во виорот на војната на која по се изгледа не и се гледа крајот.
Театарските претстави во овој избор донесоа и една многу интересна ироничност, типична за драматургијата од овој дел на Европа, еден суштествен механизам на предупредување за губењето на човековиот идентитет, но и за погубноста на војната чии последици се вовлечени во емиграциските бранови кои понатаму отвораат други социјални и денографски недоразбирања. Ова издание на Нова драма се занимава со човековата слобода, со неговата непостојаност и внатрешна хипокризија, но се занимава и со неговата нова улога во информатичките бури каде што лагата е духовниот вирус кој води кон осаменост и недореченост.
Како и секоја година и оваа година фестивалот „Нова драма“ има меѓународна жири комисија со која претседателствуваше Игор Бауеризма и главната награда, Гранд При на фестивалот беше доделена на претставата „Невеста“ на на театарот Асторка Корзо 90 во режија на Јурај Нвота претстава која ја понесе и наградата на публиката, додека наградата за колективна актерска игра отиде кај претставата „Нечистотја“ на Словачкиот националнен театар во режија на Јан Лутеран, а студентската награда ја понесе претставата „Terra Apathy”, авторски проект на Ивота Дите Јурчова и Ела Лехотска во режија на Ивота Дите Јурчова, претстава инсталација која беше најчудното и најистражувачко театарско збиднување на фестивалот.
Словачкиот театар и оваа година покажа голема уметничка и социјална моќ. Но, тука е и словачката драматика која од година на година станува се поинтересна за театарските практичари и продуценти, така што Нова драма во Братислава е наслов кој значи драгоцено обедување на театарската мисла во Европа, а и во светот.
Фогографии на Јан Малер
Автор на текстот Сашо Огненовски
„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
На годинешното 45 издание на Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“, најстар фестивал и еден од трите фестивали во светот посветен на кинематограферите, кој се одржа од 21 до 27 во Битола, главната награда „Златна камера 300“ му припадна на германскиот филм „Наставничка канцеларија“ односно на кинематограферката Џудит Кауфман. Секако, одличен филм, безвременски, што…
