(Кон „Горчливите солзи на Петра фон Кант“ од Рајнер Вернер Фасбиндер во продукција на Народниот театар на Клуж-Напока, Романија. Режија: Еуџен Жебелеану. Глaвни улоги: Рамона Думитреан, Санциана Тарца, Анжелика Ничоара, Елена Иванча, Миријам Чуибус и Дијана Булуга)
Зборувајќи за нарцизмот, секогаш се посегнува по колоритноста како подлога за илустрација, а понекогаш и за оправдување. Томас Стернс Елиот во една прилика ќе каже: „Половина од штетата што се прави на овој свет се должи на луѓе кои сакаат да се чувствуваат важни. Тие не сакаат да направат штета, но штетата (што тие ја предизвикуваат) не ги интересира. Или не го гледаат, или го оправдуваат тоа затоа што се опседнати со бескрајната борба да мислат добро за себе.“ Фасбиндер во неговата најмаркантна пиеса зборува за нешто што некои дваесетина години по неговата смрт ќе стане секојдневен начин на живот, а тоа е интимната дезориентација. Неговата Петра фон Кант е нарцисоидна модна дозајнерка која својата неусогласеност со реалниот свет ја проектира врз сите други, а најмногу врз своите најблиски. Она што оваа пиеса ја прави релевантна и актуелна е токму токсичната интерпретација на колоритот кој во светот на нарцистосоидната дезориентираност има двојна функција: да обелзичи и да го делигитимира човекот. Во режискиот концепт на Жебелену оваа дискрепанција станува совршено застрашувачка и тој успева оваа исклучително интимна пиеса на Фасбиндер да ја актуелизира во едно генерално согледување на сексуалната и интимна ориентација. Оваа негова интерпретација на Фасбиндеровиот текст е раширена во анахроноста на горливите проблеми со идентитетската еднаквост, но во исто време е и лична драма на жена кој се занимава со модно дизајнирање. Жебелеану прави претстава која се загледува од двете страни: и од онаа интимната која кај Фасбиндер има судбински предзнак и од онаа слободоумната која во дваесет и првиот век е многу погрешно толкувана. Фасбиндеровиот критички однос и слободоумност и во неговиоте драми и во неговите филмови е еклатантен, додека во концептот на Жебелеану се насетува извесна документрност која е плодотворна најмногу заради пронаоѓањето на новите аспекти на овој драмски тест. Дијалогот на Фасбиндер е остар, но на извесни наврати и многу поетичен, додека концептот на Жебелеану внесува многу интересна глазура на епика проследувајќи ја судбината на Петра во политички и општествени размери.
Актерскиот сензибилитет на оваа верзија на драмата на Фасбиндер е круцијален и би рекол дека е восхитувачки. Овде би ја истакнал прекрасната актерска креација на Рамона Думитреан која од Петра фон Кант прави вистинска актерска бравура. Таа сјајно ја одвоила амбивалентноста на овој лик од нејзиниата вистинска болка: осаменоста. Нејзината Петра е и емотивна, а е и сурова, нејзината интерпретација плени со комплексноста на изговорениот текст, со органиката на ликот и со емотивната партитура која е исклучително фасцинантна. Тука се придружува и Марлене на Анжелика Ничоара која е дијаметрално различна од неа, со наивност и искреност која совршено точно се согледува во интегритетот на нејзината интерпретација, а не можеме а да не ја споменеме Дијана Булуга во улогата ан Габриеле фон Кант, актерка со извонреден изразен регистар. Карин на Санцијана Тарца и Сидони на Елена Иванча носат една наивност во целата драматика и се актерски партии кои го држат тој еквилибриум на несфатеност и недоразбирање во целата драматика на Петра. Секако во целиот овој конломерат од одлично одиграни ликови влегува и оној на Валери во толкување на Миријам Чуибус кој исто така плени со својата специфика.
Во вителот на недоразбирањето и во широкото интерпретирање на интимистичката дезириентираност, визуелниот момент е совршено доминантен. Така овој круцијален драмски текст на Фасбиндер се одигрува во прекрасната сцена и костими на Велича Пандуру чие заслепувачко белило е метафора за задушениот колорит на уметноста на модата, еден уметнички колосеум во којшто вештачката шума на себеосознавањето како да излегла од Петра и се раширила по целата сцена. Костимите на Пандуру говорат со модниот јазик кој подразбира варијанти и недовршености исто онака како што се недовршени и сите наши процеси до крајот на животот. Овде ќе ја споменеме и одличната музичка илустрација на Овидиу Зимчеа која како да се вовлекла во целото дејствие на најдобар можен начин поттикнувајќи ја неговата значенска вредност.
Еуџен Жебелеану е режисер кој знае да го промислува театарот од другата страна, да ги преиспита причините и последиците од движењата во време кога не можеме да донесеме самите одлуки, а тие да не бидат контролирани од некој што не е повикан да го направи тоа. Неговата режија носи силна порака, а тоа можевме да го видиме и од видеото на крајот на претставата, порака која е неодвоива од нашите персоналитети. Она што Жебелеану сака да ни го каже, а и Фасбиндер се обидувал, е дека недоразбирањето е плод на колективната осаменост, а осаменоста е плод на тактичното отуѓување кое во овој грешен дваесет и први век се вовлекува во нашите животи под лагата на „зближувањето.“
„Горчливите солзи на Петра фон Кант“ Еуџен Жебелеану направи да ги почувствуваме во своето грло носејќи на сцената исклучителен цивилизациски важен синдром: дезориентацијата која зема се поголем замав и во политичка и во општествена смисла. Неговиот режисерски ракопис не наведува да се соочиме со прашањата кои за жал се уште се поттурнуваат под тепих, а пораката е многу јасна и алармантна и без исклучок се однесува на интегритетот на човековиот вид.
Во галеријата „Рудиќ“, е поставена изложбата на фотографии, што беше отворена вчера, на српскиот фотограф, Имре Сабо, со наслов, „Цртички на животот“. АСНОМ 74, денеска во 20 часот.Имре Сабо е роден во 1956 година во Мокрин, место во Кикинда во Северна Војводина. Завршил гимназија во Кикинда, а потоа студирал германски јазик и литература на Филолошкиот…
Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…