Почетна / Насловна / Став / Илија Аџиевски: еден од ретките магови на портретната пластика во Македонија (галерија)
Илија Аџиевски: еден од ретките магови на портретната пластика во Македонија (галерија)
— 31 октомври, 2022
„Портретот во фокус“ е изложба која го претставува богатото портретно творештво на познатиот македонски скулптор Илија Аџиевски, којашто беше отворена во четврток на 27 октомври, во Даут пашин амам.
Осврт од отворањето на ретроспективната изложба на Илија Аџиевски во Даут пашиниот амам.
„Една од задачите на Националната галерија се базира на презентацијата на творештвото на национални уметници, не само рецентни, туку, пред се, автори кои со своето децениско творење го одредиле текот на македонската современа уметност. Целта на овие претставувања, пред се, е оддавање на должната почит на нашите автори, потсетување на нивниот придонес во одреден историски период и влијанието кое го оставиле врз следните генерации уметници, едукација на денешната публика. Секако една од битните задачи е и претставување на автори кои на извесен начин од повеќе причини биле запоставени.
Еден од тие автори е скулпторот Илија Аџиевски, чиј животен и творечки пат бил послан со многу премрежија. Сепак, од денешна перспектива, а заради одредување на местото во македонската модерна уметност, сметаме дека оваа изложба ќе покаже дека Илија Аџиевски е дел од антологијата на македонската ликовна уметност.
Творештвото на Аџиевски може да се проследи низ неколку техники, медиуми и дисциплински пристапи, но во секоја форма тој останува доследен на фигурацијата, имaат здржана асоцијативност и симболизам. Три главни одредници се следат во неговиот скулпторски опус, и тоа: јавни споменици, фигурини и портрети. И покрај постигнувањата и јавната потврда за неговиот придонес кон споменичната уметност, скулпторскиот жанр кој најмногу му прилега, со кој го постигнува врвот во својот уметнички развој и најголемите достигнувања како индивидуален уметник, е полето на портретната уметност.
Еден персонален момент како директор на Националната галерија и како ликовен уметник: мојата мисија е потрагата по вистинските вредности запишани во историјата на културата на нашата земја. Подготовката на оваа изложба побуди посебни емоции од многу причини, но она што навистина ме допре е првата средба со авторот. Влегувајќи во ателјето на Илија Аџиевски, емотивно ме пренесе на моите авторски почетоци, да се потсетам на фотографиите на Роденовото ателје што врз мене остави несомнено влијание и како фасцинација и како пластичен израз. Ме занеме енергијата која сведочи за патот на уметникот, низ годините, кој не секогаш бил лесен. Запишана во просторот, преку неговите скулптури каде се препознава моќта на уметноста, во најтешките моменти, кога искрено, со многу труд и работа ќе се вложиме и создадеме дела кои ќе зборуваат за нас и во иднина. Оригинална и силна репрезентативност, Можам да кажам дека искуството во ателјето е ретка можност бидејќи не секој погледнува низ отворениот прозорец на интимата на уметникот. Му благодариме на Аџиевски за можноста преку оваа изложба да бидеме дел од неговиот процес на работење, да ги сподели миговите на создавање, инспирација и истрајност“, изјави директорката д-р Дита Старова Ќерими.
„После долги и интензивни подготовки, ја отворивме изложбата на најстариот скулптор од македонската ликовна сцена, маестро Илија Аџиевски која е посветена на неговите портретни реализации и затоа го носи насловот „Портретот во фокус“.
Аџиевски е на свои 96 години и во својот долг животен и работен век создал многубројни уметнички остварувања и покрај трновитиот пат по кој одел. Тој бил активно вклучен во НОБ, бил активен член на СКОЈ и СКОМ, но за жал го изминал како непребол и вечна дамка и Голи Оток. Сепак, уметноста, тој креативен монументум и занес биле доволно моќни да го избават неговиот дух од амбисот на „обележаните“. Веројатно сето тоа време ќе придонесе Аџиевски да проникнува во тајните токму на духот и карактерот на личностите кои ги портретира, бидејќи портретниот жанр го одбира како еден од своите предоминантни фасцинации. Одличен во реализмот и во доловување на сличноста со портретираните личности, но уште поспецифичен и оригинален во исклучително експресивните портрети кои како да се трансформирани природни енергии и појави, планини, карпи, ветрови, води. Како да интимата на портретираните личности е материјализирана со една индолентна естетика во моќно портретни титани.
Илија Аџиевски е познат по непосредните релации со луѓето, па една таква силна релација остварил со г-ѓа Јелена Лужина, позната теоретичарка, есеистка, преведувачка и врвен театролог, која по потекло е хрватица. Врската на Илија со Хрватска е силна (таму ја завршува Академијата за ликовни уметности), таа е причината која ги спојува и заради кој стапува во контакт со неа за да разговараат за Хрватска и за сите нејзини културно-уметнички големини.
Искрено верувам дека со оваа изложба ќе ги поместиме хоризонтите и досегашните согледувања на историчарите на уметноста и кустосите, ќе понудиме заедно платформа за едно поинакво квалификување и валоризација на несомнената, а за жал досега неадекватно потврдена, големината и оригиналност на портретна уметност на Илија Аџиевски. Тој е дефинитивно еден од ретките магови на портретната пластика во Македонија“, порача Ана Франговска, виш кустос во Националната галерија.
„Капитална максима на Микеланџело – STUDIO ANCORA, или, во превод: сѐ уште учам, и натаму учам, продолжувам да учам… – одамна ја врзав и спонтано/интуитивно продолжувам да ја врзувам за творештвото на Илија Аџиевски. Еден од оние (ретки?) уметници трагачи, неспокојни и посветени ученици перфекционисти, кои како да се водат од олимпиското гесло citius, altius, fortius (побрзо, повисоко, посилно). Неуморниот Аџиевски ѝ останал верен/доследен и денес, додека чесно ја троши 96-тата година од својот долг, исклучително драматичен и ретко исполнет/кадарен живот, кој вечерва симболично се маркира со оваа изложба. Шеснаесеттата самостојна изложба во неговата речиси седумдецениска кариера. А требаше да ги има барем уште толку: имаше и зошто и од што да се постават!
Изложбата ПОРТРЕТОТ ВО ФОКУС е нестандардна/необична „по сите нишани“. Една е од најексклузивните и најспецифични изложби кои ги видовме кај нас. Нејзиниот концепт, но и самата постановка во просториите на Даут-пашиниот амам, поинаква од сите кои ги видовме досега, како да нѐ доближува до високите изложбени стандарди на Бобур (Beaubourg), Вила Боргезе (Villa Borghese), Палацо Граси (Palazzo Grassi)… “, со овие зборови се произнесе на отворањето Јелена Лужина,
Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…