Достоевски ни е потребен и денес
— 19 ноември, 2021Фјодор Достоевски до денес се смета за еден од најголемите светски писатели, филозофи и психолози. И се чини дека на 200-годишницата од неговото раѓање делата кои ги напишал се поактуелни од кога било.
Русија и светот деновиве одбележуваат 200 години од раѓањето на Фјодор Михаилович Достоевски, од чие перо излегоа познати дела како „Злосторство и казна”, „Идиот” или „Браќа Карамазови”. По тој повод се организираат литературни собири на кои се читаат делови од неговите дела, театарски претстави, изложби, научни конференции и се објавуваат нови преводи на неговите книги.
„Достоевки ни е потребен и денес, за модерниот човек повторно да го пронајде своето ‘јас’”, вели Павел Фокин, кој во своите дела го истражува Достоевски, но и неговите лични човечки побуди.
Потомок на благородничко семејство
Фјодор Михаилович Достојевски е роден на 11.11.1821 во Москва, како син на лекар и потомок на осиромашено благородничко семејство. Цел живот имал здравствени проблеми, бил коцкар, бил парализиран од разни стравови и имал финансиски потешкотии. Поради блискост со левичарските противници на рускиот цар, во младоста бил осуден на смрт. Како последица на шокот предизвикан од пресудата заболел од епилепсија, по што казната била преиначена во повеќегодишна робија во Сибир, заедно со најтешките злосторници.
Достоевски како ретко кој друг автор успева да пронајде вистински зборови за да опише душевна состојба на човекот во екстремни ситуации. Психолози ги прогласувале за мајсторски дела неговите студии на најразлични карактери. Ликовите од неговите романи се познати ширум светот, на пример студентот Расколников од „Злосторство и казна”, кого го гризе совеста по извршеното убиство. Или беспомошно наивниот „Идиот”, кнезот Мишкин.
Пофалба на Ниче
„Мајсторско дело на психологијата“ – така Ниче го пофали портретот на бесниот граѓанин од делото „Записи од подземјето”. По повод 200-годишнината од раѓањето на Достоевски, во Германија е објавен нов превод на романот. Се потсетува на тоа дека авторот, по укинувањето на робовладетелството во Русија, бил претставник на новата ера. Патувал на запад, доживеал преврати во Европа, некое време престојувал и во Германија, во Берлин, Визбаден и Баден-Баден. Често бил во Дрезден, каде поминал најмногу време. Канцеларката Меркел и рускиот претседател Путин, кој самиот живеел во Дрезден во времето кога бил агент на КГБ, во 2006. беа на поставувањето на споменикот на Достоевски во градот. Писателот таму живеел две години, таму е родена и неговата ќерка Љуба и меѓу другото е напишано и делото „Вечниот маж”.
Улицата „Достоевски“ во Грајфсвалд, Германија
И покрај западните влијанија, тој бил и останал конзервативен и под големо влијание на руското православие. Павел Фокин вели дека Достоевски се занимавал со односот на Русија со Западот и дека неговите теми се актуелни и денес, особено во пандемијата, „таа смртоносна опасност за човештвото”.
Незаборавен уметник
Многу литературни критичари сметаат дека романите на Достоевски се меѓу најдобрите дела на светската литература. Нивниот автор меѓутоа бил уверен дека десет години по смртта сите ќе го заборават, вели претседателот на Меѓународното друштво Фјодор Достоевски, Владимир Сахаров. Како еден од најпознатите руски писатели, психолог и филозоф, Достоевски и денес ширум светот предизвикува „страствена дискусија и спротивставени гледишта”, вели Сахаров.
Достоевски, по смртта на Александар Пушкин (1799-1837), бил симбол на новата генерација која се дистанцирала од аристократскиот стил, писатели кои се занимавале со проблемите на човекот и стравовите во општеството. Тие „во дебатата внеле социјално критични теми со демократски тенденции“, пишува Александар Ницберг, кој по повод големата годишница првпат на германски го преведе романот „Двојник”. Во тоа дело има многу поводи за смеење, вели Ницберг и воедно потсетува дека авторот во атеистичкуот Советски Сојуз долго време бил табуизиран. Во комунистичката литературна критика никој немал смисла за неговиот црн хумор, вели тој. Многу стручњаци сметаат дека Достоевски многу повеќе влијаел на светската книжевност отколку неговите современици, Лав Толстој или Иван Тургењев. Толстој додуша никогаш не се сретнал со колегата, но ги фалел неговите гледишта.
Споменик на Фјодор Достоевски во Москва
Великан на светската литература
Во Русија 200 години од раѓањето на Достоевски се слави во голем стил, во тренд е „враќање” во времето кога живеел, во 19 век. Во Москва, по реставрацијата е повторно отворен музејот во станот во кој Достоевски го поминал детството. Во Санкт Петербург, каде ги напишал своите најголеми дела, се наоѓа станот во кој живеел до неговата смрт во 1881 година. Тоа денес е најпосетуван музеј посветен на авторот.
Во „Венеција на Северот”, како што некогаш го викаат градот, посетителите може да шетаат по патчињата и улиците по кои чекорел Достоевски. Неговото име живее и натаму на спомениците, на посебно издание на една кованица од Руската централна банка пуштена во продажба по повод годишницата и преку линиите на метрото и улиците со негово име. Но, името на Достоевски пред се живее во книжевниот свет.
Извор: Дојче Веле
Автор: Среќко Матиќ
Автор:
Слични статии
-
-
-
Зошто болшевиците никогаш не ѝ го смениле името на Москва?
17 септември, 2020 -
Последни статии
-
Мирко Попов: „Мораме да се бориме за секој милиметар нормалност. Психички ни е неопходна таа борба. И музиката ни е неопходна.“
— 27 март, 2024Навикнат сум да живеам во комплетно недоразбирање со мнозинството. Порано мислев дека ако дадам сè од себе, во еден момент ќе се разбереме и ќе заживееме среќно и весело до крајот на животот. Тоа кога бев млад. Сега кога сум поискусен, кога можам да ги согледам дури и резултатите од сопствените залагања, јасно ми е…
-
Почина Слаѓана Милошевиќ иконата на новиот бран во поранешна Југославија
— 26 март, 2024На 69-годишна возраст почина Александра Слаѓана Милошевиќ, иконата на новиот музички бран во осумдесетите години во поранешна Југославија. Важеше за икона која ги рушеше сите табуа, а на пошироката јавност ѝ е најпозната по хит-нумерата „Принцеза“ која во 1984 година ја сними со Дадо Топиќ. Вистински бум направи со антологискиот хит и спот „Мики, Мики“…
-
Почина Томислав Петернек, легендарниот фотограф кој ги овековечи последиците од скопскиот земјотрес
— 24 март, 2024Познатиот српски фотограф Томислав Петернек почина на 91-годишна возраст во Белград. Тој беше носител на највисоките титули во професијата и добитник на повеќе домашни и меѓународни награди, а неговите фотографии беа објавени во најзначајните светски весници, пренесува РТС. Томислав Петернек е роден 1933 година во Винковци, а со фотографија се занимава од 1954 година, пишува…
-
ПОЧИНА МИРКО ПОПОВ, ЕДЕН ОД ПИОНЕРИТЕ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА СЦЕНА ВО МАКЕДОНИЈА
— 24 март, 2024Денеска по кусо боледување почина еден од највлијателните и најуспешни скопски диџеи, музичари, композитори, текстописци, издавачи и продуценти Мирко Попов. Попов е роден во 1972 година во Скопје. Израснат во Градски ѕид, како што и самиот велеше во неговото „кучкар маало“, почнува да купува плочи и ја засакува музиката уште од основното училиште, што логично резултираше со првите…
-
Лидија Димковска е добитничка на наградата Роман на годината за „Единствен матичен број“
— 15 март, 2024Романот „Единствен матичен број“ на Лидија Димковска е добитник на наградата „Роман на годината“ за 2023 година што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“. Објавувањето на добитникот на наградата се одржа денеска во кафе-книжарницата „Буква“, а за победникот одлучуваше жири-комисија составена од Влада Урошевиќ, Бранко Цветкоски, Марија Ѓорѓиева, Сашо…
-
Пет романи во најтесен избор за наградата „Роман на годината“
— 11 март, 2024„Единствен матичен број“ од Лидија Димковска („Три“), „Ако се родат некакви чувства: зборник за љубовта на Гоце и Јанка“ од Блаже Миневски („Матица македонска“), „Заборав“ од Томислав Османли („ВиГ Зеница“), „Сѐ уште можам нешто да сторам“ од Фросина Пармаковска („Или – или“) и „Зелениот дворец“ од Сибо („Арс Либрис“) се петте романи што се најдоа…
-
ВРЕДНОСТА НА СПОМЕНИТЕ И НЕДОРАЗБИРАЊЕТО
— 18 февруари, 2024(Кон претставата „Поткровје“, по драмскиот текст „Цена“ на Артур Милер во продукција и режија на Александар Ивановски во копродукција со Македонскиот народен театар од Скопје. Главни улоги: Томислав Давидовски, Хари Михајловски, Елена Кузманов, Горан Ников) Двоактната пиеса на Артур Милер е напишана во далечната 1967 година, веднаш по неговите големи пиеси со кои стекнува светска…
-
ОБЛАК ЧИСТА АКТЕРСКА ИГРА
— 13 февруари, 2024(Кон претставата „Бура и продор“ по концепт и режија на Теа Беговска, а во продукција на Интернационалниот театарски фестивал „Скупи“. Главни улоги: Илин Јовановски, Дениз Рустеми, Бојан Лазаров, Миа Кантарџиева Петровска, Тодор Стојковски, Дин Ибрахим) Најпознатата сентенца на Питер Брук во неговото капитално теоретско дело „Празен простор“ вели: „Можам да земам кој било празен простор…
