Достоевски ни е потребен и денес
— 19 ноември, 2021Фјодор Достоевски до денес се смета за еден од најголемите светски писатели, филозофи и психолози. И се чини дека на 200-годишницата од неговото раѓање делата кои ги напишал се поактуелни од кога било.
Русија и светот деновиве одбележуваат 200 години од раѓањето на Фјодор Михаилович Достоевски, од чие перо излегоа познати дела како „Злосторство и казна”, „Идиот” или „Браќа Карамазови”. По тој повод се организираат литературни собири на кои се читаат делови од неговите дела, театарски претстави, изложби, научни конференции и се објавуваат нови преводи на неговите книги.
„Достоевки ни е потребен и денес, за модерниот човек повторно да го пронајде своето ‘јас’”, вели Павел Фокин, кој во своите дела го истражува Достоевски, но и неговите лични човечки побуди.
Потомок на благородничко семејство
Фјодор Михаилович Достојевски е роден на 11.11.1821 во Москва, како син на лекар и потомок на осиромашено благородничко семејство. Цел живот имал здравствени проблеми, бил коцкар, бил парализиран од разни стравови и имал финансиски потешкотии. Поради блискост со левичарските противници на рускиот цар, во младоста бил осуден на смрт. Како последица на шокот предизвикан од пресудата заболел од епилепсија, по што казната била преиначена во повеќегодишна робија во Сибир, заедно со најтешките злосторници.
Достоевски како ретко кој друг автор успева да пронајде вистински зборови за да опише душевна состојба на човекот во екстремни ситуации. Психолози ги прогласувале за мајсторски дела неговите студии на најразлични карактери. Ликовите од неговите романи се познати ширум светот, на пример студентот Расколников од „Злосторство и казна”, кого го гризе совеста по извршеното убиство. Или беспомошно наивниот „Идиот”, кнезот Мишкин.
Пофалба на Ниче
„Мајсторско дело на психологијата“ – така Ниче го пофали портретот на бесниот граѓанин од делото „Записи од подземјето”. По повод 200-годишнината од раѓањето на Достоевски, во Германија е објавен нов превод на романот. Се потсетува на тоа дека авторот, по укинувањето на робовладетелството во Русија, бил претставник на новата ера. Патувал на запад, доживеал преврати во Европа, некое време престојувал и во Германија, во Берлин, Визбаден и Баден-Баден. Често бил во Дрезден, каде поминал најмногу време. Канцеларката Меркел и рускиот претседател Путин, кој самиот живеел во Дрезден во времето кога бил агент на КГБ, во 2006. беа на поставувањето на споменикот на Достоевски во градот. Писателот таму живеел две години, таму е родена и неговата ќерка Љуба и меѓу другото е напишано и делото „Вечниот маж”.
Улицата „Достоевски“ во Грајфсвалд, Германија
И покрај западните влијанија, тој бил и останал конзервативен и под големо влијание на руското православие. Павел Фокин вели дека Достоевски се занимавал со односот на Русија со Западот и дека неговите теми се актуелни и денес, особено во пандемијата, „таа смртоносна опасност за човештвото”.
Незаборавен уметник
Многу литературни критичари сметаат дека романите на Достоевски се меѓу најдобрите дела на светската литература. Нивниот автор меѓутоа бил уверен дека десет години по смртта сите ќе го заборават, вели претседателот на Меѓународното друштво Фјодор Достоевски, Владимир Сахаров. Како еден од најпознатите руски писатели, психолог и филозоф, Достоевски и денес ширум светот предизвикува „страствена дискусија и спротивставени гледишта”, вели Сахаров.
Достоевски, по смртта на Александар Пушкин (1799-1837), бил симбол на новата генерација која се дистанцирала од аристократскиот стил, писатели кои се занимавале со проблемите на човекот и стравовите во општеството. Тие „во дебатата внеле социјално критични теми со демократски тенденции“, пишува Александар Ницберг, кој по повод големата годишница првпат на германски го преведе романот „Двојник”. Во тоа дело има многу поводи за смеење, вели Ницберг и воедно потсетува дека авторот во атеистичкуот Советски Сојуз долго време бил табуизиран. Во комунистичката литературна критика никој немал смисла за неговиот црн хумор, вели тој. Многу стручњаци сметаат дека Достоевски многу повеќе влијаел на светската книжевност отколку неговите современици, Лав Толстој или Иван Тургењев. Толстој додуша никогаш не се сретнал со колегата, но ги фалел неговите гледишта.
Споменик на Фјодор Достоевски во Москва
Великан на светската литература
Во Русија 200 години од раѓањето на Достоевски се слави во голем стил, во тренд е „враќање” во времето кога живеел, во 19 век. Во Москва, по реставрацијата е повторно отворен музејот во станот во кој Достоевски го поминал детството. Во Санкт Петербург, каде ги напишал своите најголеми дела, се наоѓа станот во кој живеел до неговата смрт во 1881 година. Тоа денес е најпосетуван музеј посветен на авторот.
Во „Венеција на Северот”, како што некогаш го викаат градот, посетителите може да шетаат по патчињата и улиците по кои чекорел Достоевски. Неговото име живее и натаму на спомениците, на посебно издание на една кованица од Руската централна банка пуштена во продажба по повод годишницата и преку линиите на метрото и улиците со негово име. Но, името на Достоевски пред се живее во книжевниот свет.
Извор: Дојче Веле
Автор: Среќко Матиќ
Автор:
Слични статии
-
-
-
Зошто болшевиците никогаш не ѝ го смениле името на Москва?
17 септември, 2020 -
Последни статии
-
Дејан Петровиќ: Интервјуата се секогаш танго за двајца
— 19 ноември, 2024„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
-
Нашето културно наследство не е само наша обврска, туку и одговорност кон идните генерации
— 8 ноември, 2024Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
-
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“
— 5 ноември, 2024Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
-
Столе Попов добитник на наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот
— 22 октомври, 2024На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
-
Гран при на „Киненова“ за филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена
— 21 октомври, 2024Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
-
Познатиот австриски режисер Улрих Зајдл е лауреат на „Киненова, фестивал кој се отвора утре со „Јон Вардар против галакцијата“ на Гоце Цветановски
— 14 октомври, 2024Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
-
„Што е прво? Филмот или приказната“ е мотото на 9. МФФ „Киненова“
— 7 октомври, 2024МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
-
45. ИФФК „Браќа Манаки“: Иднината на фестивалот зависи од она што ќе им го пренесеме на младите
— 1 октомври, 2024На годинешното 45 издание на Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“, најстар фестивал и еден од трите фестивали во светот посветен на кинематограферите, кој се одржа од 21 до 27 во Битола, главната награда „Златна камера 300“ му припадна на германскиот филм „Наставничка канцеларија“ односно на кинематограферката Џудит Кауфман. Секако, одличен филм, безвременски, што…
