Култура

Славните портрети на Надар на познатите Французи од XIX век

Во изложбениот простор на Мала станица, шестти декември, во 20 часот, ќе биде отворена изложбата на портретни фотографии на францускиот фотограф, карикатурист, аерограф, романсиер, новинар со меѓународна репутација,  Надар – Гаспар Феликс Турнашон. Надар ги фотографирал сите големци на времето: Жил Верн, Виктор Иго, Хектор Берлиоз, Емил Зола, Мане, Крофт, Дума, Моне, Бодлер, Жорж Песок, Ежен Делакроа, Сара Бернар, Домие, Доре, Вагнер и многу други. Неговите портрети на најголемите современици се првата и единствена вистинска врска со таа ера. Тој за прв пат користејќи ја сликата го опишал времето во коешто живеел. Многу е пишувано за Надар, неговиот живот и работа, но она што е најпрепознатливо е дека Надар прв го сликал Париз од воздух и катакомбите близу Париз со помош на балон и го измислил жанрот на фото-интервјуа.

Виктор Иго

Гаспар-Феликс Турнашон (1820-1910) станува Надар на дваесетгодишна возраст: пишува хроники, фељтони и романи во новинарски стил, а од 1846 му се оддава на шеговитиот и подбивен цртеж. Пантеон Надар во чиј состав има околу тристотини, честопати зајадливи карикатури, се појавува во 1854: тој ќе го направи славен. Токму во подготвувањето на Пантеонот за прв пат ќе ја користи фотографијата. Живее на улица Сен-Лазар (неговото студио се наоѓа на покривот: светлината обврзува), прави портрети на пријатели што ги пречекува без формалности: Теофил Готје, Марселина Деборд Валмор, Жерар де Нервал (неколку денови пред неговото самоубиство), Гистав Доре, Бодлер…

 

Едуар Мане

Нивните силуети се пројавуваат на неутрална позадина. Надар го избегнува преувеличувањето, разубавеноста и драматизирањето; ја отфрла анегдотата. Се обидува да ја долови само сличноста со интимното кај личноста. Во тоа успева благодарение на својата примерна штедливост во користење на изразните средства и својата прониклива психолошка перцепција. Неговите фотографски портрети не се сатирични; тоа не се комични фигури. Надар проживува години на раскош во средиштето на парискиот јавен живот во периодот на Второто царство. Во 1860 се вселува на булеварот на Каписин во поголемо студио, со уметничка фасада, посетувано од монденско друштво, што не го спречува да лета со балон за да фотографира од воздух, да прави пробни снимки со вештачко осветлување (во 1861 регистрира патент) и да се симне под земја за да ја фотографира канализацијата и катакомбите (1865). Домие прави негова карикатура во балон, како ја издигнува фотографијата на рамниште на уметност.

 

Жил Верн

Жил Верн го става во улога на главен јунак во својот роман ,,Од Земјата до Месечината” и оценува дека е неповторлив и смел. Во 1871, додека се раѓа IIIта Република по воената катастрофа во Седан, Надар, притиснат од финансиски проблеми, се преселува во улицата Анжу и почнува активно да се занимава со портретирање: Алфонс Доде, Сара Бернар… Времињата по војната се тмурни. Исто и лицата на луѓето. За неколку години, постепено успева да се извлече од тешкотиите. Одново пишува (Приказни од зад грмушките, 1876) и со помош на својот син Пол, го прави првото фотографско интервју со хемичарот Шеврел. Неколку години подоцна се повлекува во Сенарската шума каде ги пишува своите мемоари, му го препушта студиото на Пол, а на седумдесет и пет години се настанува во Марсеј. За време на светската изложба во 1900 во Париз, ретроспективата на неговото дело доживува невиден успех. Издавачката куќа Фламарион ја објавува ,,Кога бев фотограф”.

Сара Бернар, 1860 – 1865

Болен од астма, во 1904 Надар се враќа во Париз каде што и умира на 21 март 1910, откако ќе ја напише ,,Интимниот Шарл Бодлер”. Пргав, дрзок, непретпазлив, со социјалистички идеали, Надар бил првиот фотограф што му пркосел на јавното мислење и што ни малку не отстапил во исполнување на своите замисли (фотографирање од воздух) и своите склоности (портретирање само за себе, и покрај успехот на визит или фото картата со која Дисдери се збогатил). Неговите најдобри портрети се оние на луѓето што најдобро ги познавал. Со ретки исклучоци, ги фотографирал одвоено, речиси без никаков декор. Ликовите му беа опсесија. Полн со почит, срамежлив, не се обидувал ни да ги прогонува, ни да ги принудува да го признаат она што не е за признавање. Со голо око проѕреваше во лицата; не правеше никаков ретуш. Чиста практика, без украсување. Овие славни портрети претставуваат вистински Пантеон на неговото време. По повод изложбата во 1859, во Газета на убавите уметности уште тогаш еден критичар велеше дека „фотографот има секогаш право да биде уметник“.Тој зборуваше за Феликс Надар, вистинскиот, оној што ја имаше моралната интелигенција на своите модели и чувството за светлина.                                                   (Пјер Боном)

Националната галерија на Македонија,  музејот Jeu de Paume од Париз, компанијата Зегин и Охридска банка – Сосиете женерал груп, во соработка со Францускиот институт во Скопје, го направија можно организирањето на оваа изложба но исто така и успешната билатерална соработка и партнерска корелација со Амбасада на Република Франција во Скопје,   г-динот Кристијан Тимоние, Амбасадор на Франција во Македонија, и Францускиот институт во Скопје на чело со г-динот Емануел Рембер, директор во оваа институција.

Автор:

Слични статии