Денес купуваме облека повеќе од кога било претходно, ја носиме пократко време и создаваме огромни купишта текстилен отпад, кој во голем дел завршува на депонии и се пали ослободувајќи токсични материи и гасови со ефект на стаклена градина. Секоја година се произведуваат неверојатни 100 милијарди парчиња облека, по 14 парчиња облека за секој човек на планетата. Модната индустрија стана синоним за прекумерна потрошувачка, но и неконтролирано производство на отпад, загадување на животната средина и експлоатација на работниците.
Проблемите на модната индустрија се бројни, па затоа во јавноста ретко се доаѓа до темата за нејзиното влијание на климатските промени.
Синтетиката е прва во низата проблеми
Влијанието на модната индустрија на животната средина започнува од првата алка во ланецот на снабдување. За да произведе што поевтин текстил индустријата сè повеќе се потпира на синтетичките влакна, првенствено на полиестерот. Доколку продолжи сегашниот тренд за употреба на синтетички влакна, проценето е дека за помалку од една деценија три четвртини од текстилот ќе се произведува од фосилни горива. Полиестерот депониран во природата се распаѓа и создава микропластични честички кои не се биоразградливи и кои продолжуваат да кружат во природата, па можат да се најдат дури и во живи организми.
Поголемиот дел од облеката својот животен век ќе го заврши или на депонија или ќе биде изгорена. Од вкупно 48 милиони тони облека произведени во 2015 година, крајна дестинација за повеќе од 70 проценти, или 35 милиони тони облека, ќе биде или некоја депонија или некоја печка, при што 70 проценти од тоа се депонирани, а преостанатите 30 проценти запалени. Секоја секунда приближно еден камион облека се исфрла на депонии ширум светот. Поголем дел од овој отпад постепено ќе скапува следните стотина години, тослободувајќи микровлакна и токсични хемикалии во тлото и подземните води, како и метан во атмосферата.
Рециклирањето не може да го реши проблемо
Во моментов се рециклира помалку од 1 процент стара облека за да се произведе нова, 13 проценти се префрлаат во други материјали, додека материјалот за рециклиран полиестер главно доаѓа од пластични шишиња. Со тоа пластиката само се пренесува од рециклажниот циклус и се доведува на чекор до депониите. Облеката која не се депонира се пали. Бидејќи количината облека која станува отпад константно се зголемува, а нејзиното откупување опаѓа, во некои посиромашни рурални средини забележано е дека луѓето користат пакети половна облека како гориво за огрев, што го доведува процесот на палење на облеката во населени области што дополнително може да има последици по здравјето на жителите.
Според проценките, модната индустрија учествува со околу 8 до 10 проценти од вкупните емисии на гасови со ефект на стаклена градина, и околу 20 проценти од отпадните води.
Позитивни примери на работење
Некои компании самоиницијативно ги преземаа првите чекори и го реформираа своето работење.
На пример, брендот за женска облека House of Baukjen доби награда од ОН за својот циркуларен деловен модел. Нивната модна куќа постигна јаглеродна неутралност во целиот свој снабдувачки ланец, процесите на производство и логистика. Еден од методите за ваквиот успех е што своите материјали ги набавуваат од етички добавувачи, главно одлучувајќи се за природни влакна кои се обновливи и од рециклиран материјал.
Примерот на бавна мода како вид работење го примени Патагонија која со негативната маркетиншка кампања „Не ја купувај оваа јакна“ апелираше до своите клиенти двапати да размислат пред купувањето и да се определат за нешта кои би им траеле. Компанијата оствари раст на приходите продолжувајќи да произведува облека која трае. За време на Црниот петок во 2016 година преку продажба остварија 10 милиони долари, а сиот приход го донираа во борбата против климатските промени.
Заедно со брендовите Deciem, Freitag и Allbirds последниве години редовно го бојкотираат овој ден со кој се поттикнува масовното купување.
Одлучувачката улога на законодавството
После ЦОП26, нова надеж доаѓа од Европската комисија која најави дека годинава ќе ја објави целокупната стратегија на ЕУ за текстилните производи. Оваа стратегија претставува можност да се намали негативното влијание на светската мода. За ефикасни промени е неопходно раздвојување на модната индустрија од фосилните горива и обезбедување индустријата да се трансформира во одговорно производство засновано на употреба на одржливи влака и преминување кон производство на облека која би имала подолг век на траење и повеќе можности за рециклирање.
Автор: Срѓан Вејновиќ
Извор: https://klima101.rs/
Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“ го распиша конкурсот за наградата „Роман на годината“ за 2024 година, кој ќе трае од 15 декември до 15 јануари 2025 година. Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“ го распиша годинашниот конкурс за наградата „Роман на годината“ за 2024 година, кој…
„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
