Збогувајќи се од Балашевиќ, многумина уште еднаш се збогуваа со Југославија
— 4 март, 2021Ова не е текст за Ѓорѓе Балашевиќ. Не е ниту за неговата смрт. Колку пати може да умре Југославија? Безброј. Југославија е вечна. Како песна на Балашевиќ. За него пишуваат и ќе пишуваат оние кои подобро го познаваа, ги слушаа неговите песни и го сакаа повеќе од мене. Ова е текст за Југославија и нејзината смрт. Во текстот се поставува прашањето: Колку пати може да умре една земја, т.е. конкретно, Југославија? Синоќа, пораките на заедништво во тагата се размавтаа низ Југославија. Збогувајќи се од Балашевиќ, многумина од нас, уште еднаш се збогуваа со Југославија.
Преку разни мрежи, на читателот, како и мене, верувам дека му доаѓаше: не сум бил посветен љубител на неговата музика, но вечерва чувствувам дека тагата и загубата се преголеми. Можеби и читателот како и јас, синоќа на ХРТ повторно ја гледаше снимката од концертот во Пула, во 2001 година. И очите му беа полни солзи додека во првите редови пред бината ги гледаше децата родени по Југославија, како во еден глас ги пеат песните на кои, по прирадата на нештата, не може да се сеќаваат, и така сепак, можеби и несакајќи ја живеат Југославија.
Ако гледал, читателот ги видел и средовечните луѓе по рабовите на арената во Пула: седат на трибините како во времеплов. Се потсетуваат…Навистина, на што се сеќаваат?
Сеќавањето на Југославија е како шпанска серија – сапуница на „пијанство и кич“. Силни страсти, неуверливи заплети и уште полоши расплети. Сплет на љубов и омраза со пеење и пукање. Како во песните на Балашевиќ – на работ на кичот и преку тој раб. Затоа толку лесно се идентификуваме со нив. Тоа се песни на нашите животи, токму зато што се кич. Нашите животи се – кич. Веднаш да се разбереме, не мислам дека во тоа има нешто лошо за Балашевиќ. Да ни беа животите (југословенските, а особено постјугословенските) со повеќе смисла, верувам дека Балашевиќ би пишувал поинакви песни.
Така тоа излегува кога бедните и преку секоја мерка, лоши јунаци без кои не може да се замисли ниедна сапуница, ќе навлезат во вистинскиот свет и ќе почнат да го обликуваат по сопствена мера. Ако не ги избркаме на време, почнуваме да ги живееме нивните фикции. А тука нема место за нијанси и внимателно расудување. Само силни емоции и брзи и површни заклучоци Но, впечатокот за површноста е погрешен. Затоа што во тој едноставен, плочест, црно-бел свет секогаш се заклучува и избира помеѓу доброто и лошото. Колку и да е рамен, длабочината на (моралниот) пад во тој свет е загарантирана.
Балашевиќ, пак, се покажа како непогрешлив судија на страната на доброто. Тоа на неговиот кич му дава една повисока – морална вредност. Кога се идентификуваме со неговите песни и кога му се предаваме на јадот и болката во нив, ние заправо сакаме и себе си да се видиме подобри отколку што инаку сме. На истиот начин се сеќаваме и на Југославија. По сите промашени одлуки и нивните грди исходи, се сеќаваме на некои подобри верзии од нас самите. Тука, во тој измислен подобар свет се среќаваат гледачите од трибините на работ на арената и децата од првите редови, кога заедно, во еден глас ги пеат песните на Балашевиќ, т.е. на Југославија.
Затоа ширум Југославја течеа солзи и кога починаа и Оливер Драгојевиќ, и неодамна Мира Фурлан, но и кога погина Тоше Проески, кому фактичката Југославија, како и на неговата публика, тешко дека би можела да им значи нешто.
Југославија се буди секојпат кога ни е тешко, кога помислуваме дека сме во неволја и кога соседите ќе ни подадат рака и ќе ни кажат – не сте сами. Да, чист кич. Но морално супериорен кич. Тоа го гледавме, да речеме, во 2014 година кога на плоштадот во Скопје, Македонците носеа и оставаа помош за настраданите во поплавите во Србија. Го гледавме тоа и неодамна кога пораките на утеха од оваа страна на Дунав тргнаа кон Загреб, настрадан во земјотрес. Тие своевидни канали на солидарноста ги копаа и ги одржуваа заедно со другите, секој на свој начин – и Проески, Драгојевиќ, Фурлан, Балашевиќ.
Во југословенската сапуница, наспроти злите негативци, тие се позитивни суперхерои. На разорната моќ на реалната политика ѝ одговараше позитивната симболична моќ на популарната култура. Исходот на тој нерамноправен судир мораше да биде трагичен: од едната страна гола сила, од другата страна…Навистина, што е од другата страна: неколку песни, приказни, филмови. Но таква каква што е, нематеријална и флуидна, понекогаш скудна во своите содржини, популарната култура сепак е неуништлива. Сапуниците стремат своите едноставни модели да ги развиваат во недоглед. Така и Југославија. Со неа и Балашевиќ.
Автор:Дејан Илиќ
Извор: Peščanik.net
Автор:
Слични статии
Последни статии
-
Дејан Петровиќ: Интервјуата се секогаш танго за двајца
— 19 ноември, 2024„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
-
Нашето културно наследство не е само наша обврска, туку и одговорност кон идните генерации
— 8 ноември, 2024Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
-
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“
— 5 ноември, 2024Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
-
Столе Попов добитник на наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот
— 22 октомври, 2024На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
-
Гран при на „Киненова“ за филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена
— 21 октомври, 2024Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
-
Познатиот австриски режисер Улрих Зајдл е лауреат на „Киненова, фестивал кој се отвора утре со „Јон Вардар против галакцијата“ на Гоце Цветановски
— 14 октомври, 2024Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
-
„Што е прво? Филмот или приказната“ е мотото на 9. МФФ „Киненова“
— 7 октомври, 2024МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
-
45. ИФФК „Браќа Манаки“: Иднината на фестивалот зависи од она што ќе им го пренесеме на младите
— 1 октомври, 2024На годинешното 45 издание на Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“, најстар фестивал и еден од трите фестивали во светот посветен на кинематограферите, кој се одржа од 21 до 27 во Битола, главната награда „Златна камера 300“ му припадна на германскиот филм „Наставничка канцеларија“ односно на кинематограферката Џудит Кауфман. Секако, одличен филм, безвременски, што…
