(Кон романот „Курвински хроники“ од Александар Русјаков во издание на „Арс Ламина – публикации“, Скопје, 2020)

 „Единственото нешто што ние никогаш нема да го имаме доволно е љубовта, а единственото нешто што ние никогаш нема доволно да го дадеме е исто така љубовта“, вели Хенри Милер, пророкот на сексуалната револуција, автор кој повеќето свои дела ги пишувал гол и кој промискуитетот го разбирал како дигестивна манифестација, а љубовта како вечна игра со длабоки извори во човечкото либидо. Александар Русјаков на македонската литература и подари дело кое балансира меѓу љубовта и страста, меѓу промискуитетот и фригидитетот, меѓу прапочетоците на сексуалните игри и сајбер верзиите на истите, дело кое исто така се движи на работи меѓу роман и збирка раскази, но евидентно, дело кое со својата контраверза останува во колективната литерарна меморија.

„Курвински хроники“ задира длабоко во флуидот наречен љубов, но на еден многу комплициран начин, и со една trash естетика, стил што има исповедни зачини и многу, многу драматика. Овој по многу нешта хибриден роман е поделен на шест дела: Камен, Оган, Болест, Тело, Семе и Душа од кои Тело е корпусот на целото дејствие. Во првиот дел се говори за една совршено паганско транспонирање на љубовта во промискуитет, додека другите два дела (Оган и Болест) се кратки стории кои го отвораат тој сегмент на трговија со секс и потребата од љубов, но во една форма на преживување, а не на интимен развој. Хенри Милер во своите дела во многу наврати сексот го поврзува со љубовта, а промискуитетот со нагонот и се обидува тие две интимни траектории да ги усогласи и да го потсети човекот дека еден од најважните лакмуси во тие паралелни процеси е слободата, а и слободумоноста. Четвртиот дел од овој роман „Тело“ е еден вид на естетско продолжување на другите три и отвора еден свет на превртена ракавица, на страотна малограѓанска матрица чии ликови како да излегле од кај Рабле, а дејствијата како да се хронотопи на Џефри Чосер. Константин, главниот лик на овој роман е „машка курва“, млад човек кој се вовлекува во еротските фантазии на средовечните жени и станува нивни сексуален објект. Русјаков, како и во неговиот претходен роман „Тринаесеттиот месец“ води исклучително динамично дејствие (приодот е сличен како и во овој роман) и развива драмска приказна полна со интроспективни пасажи, но и со ситуации кои отсликуваат една крајно богат еротомански пејзаж. Тој пејзаж во овој роман е многу богат и разновиден. Константин посегнува по авантуристичкиот аспект на промискуитетноста и неговите партнери не се само постари жени чии социјални биографии подразбираат и извесно скандализирање, туку и млади девојки, а и мажи. Каде е овде разликата со погоре споменатиот Хенри Милер? Во една негова изјава тој вели дека: „Сите мислат дека сексот е опсценост, а јас мислам дека единствената опсценост на овој свет е војната.“ Тој со секое свое дело се навраќа на аспектите на интимната слобода, на разбирањето на различностите и на сексот како духовна храна, а не како задушена интима глазирана со беспричински срам. Кај Русјаков сексот е дигестија и на повеќе наврати Константин сака да се врати на првобитниот живот или конечно да доживее вистинска љубов затоа што секоја авантура му го извртува духовниот корпус: „Кој сум, по ѓаволите, јас? Што ќе остане по мене? Курвите во холивидските филмови завршуваат со хепиенд. Животот не е Холивудски филм. Мојот живот е Б-филм. Што, навистина ќе остане по мене. Непотребно потрошено семе. Бескорисни воздишки исфрлени во празнотијата на вечноста. Јас сум курва, го задоволувам туѓиот глад за перверзија.“ Русјаков низ авантурите на Константин сосема аналитично го прикажува токму тој „глас за перверзија“, амблематски за ова ново време во кое сајбер реалитетот станува нова митологија, а самозадоволувањето приоритет. Тоа е една естетика дијаметрално различна од онаа на Милер, естетика која го преиспитува човековото заточеништво во сопствените первертни соништа, во сопствената социјална неприкладност.

Хенри Милер бил оженет со писателка на еротски дела, Анаис Нин и во една преписка, тој и вели: „Јас не знам што д аочекувам од тебе, но тоа би било нешто како чудо. Јас ќе побарам се од тебе – дури и невозможното затоа што ти ме охрабруваш на тоа.“ Интимната сложеност Хенри Милер успеал да ја институционализира и како брак и како книжевно дело, додека Русјаков во „Курвински хроники“ говори за една интимна деконструкција од чии последици нема враќање, за едно априорно одбивање на слободата и за една мазохистичка концепција на новата осаменост и заточеност: „А некогаш сакав да се вљубам. Да имам деца, семејство. Јас сум празнотијата на гревот.“ Сагата на Константин е своевидна апорија на љубовта, една историја чие течение оди назад, кон прапочетоците, кон елементарното препознавање на тактилноста и интимата, иако последните два дела од романот (Семе и Душа) се случуваат во динината. Токму затоа, Русјаков завршувајќи го тој машки и женски принцип на сајберсексот романот го завршува со ПОЧЕТОК.

Овој роман напати кореспондира со една фрагментарност која посочува на една книжевна авторефернцијалност за која додека го читате се прашувате дали е воопшто потребна. Дали тоа „расплинување“ делува на самата органика на романот и дали можеби тој би функционирал подобро доколку би се состоел само од четвртиот дел кој е консеквентен на ниво на сиже и на ниво на ликови. Дистанцата на која инсистираат сите останати пет делови ја носат таа хронотопска карактеристика која го прави овој автор многу свој и многу специфичен. Не велам оригинален затоа што конституцијата на самиот роман има некаква интертекстуалност која го облагородува, туку баш специфичен. Сите останати пет делови освен „Тело“ се референци на едно временско поместување со различни интерпретации на промискуитетот и первертноста. Филозофската дистанца која е крајно Епикурејска отвора еден сосема поинаков круг во кој токму хронотопското преметнување на ликовите му дава трета димензија на целата таа фрагментирана историја. Токму таа, би рекле, наменска поместеност и транспонирање на ликовите на други временски топоними (не просторни) го истакнува структуралното „тело“ на самиот роман и тоа „тело“ наречено „Тело“ ги поставува во нашата свест сите оние прашања кои ние многу свесно ги одбегнуваме, а се однесуваат на се она што сакаме или се охрабруваме да го „пробаме“ во сексот. Русјаков фрла една ракавица на нашето либидо, на нашите ориентации и длабоко закопани потсвесни тајни. А тоа во артизмот на едно поранешно време и најмногу во поезијата се нарекувало соблазна. И „Курбински хроники“ е токму тоа – роман за соблазната, за одлуката да се испие тајниот напиток и да се тргне по темните и тесни коридори на сексуалните „задоволства“.

Социјалната и општествена страна на романот е она што се препознава на прв поглед и тоа е другата страна на нишалката наречена „транзиција“ и „помодарство.“ И на ова поле Русјаков е суров и бескомпромисен, а на тоа поле е посеан најзачинетиот дел од романот, неговото главно сиже.

„Курвински хроники“ импонира со хронотопски ликови кои испраќаат порака дека генерациските крстосувања можат да бидат фатални ако ја слушаме само нашата соблазна. Константин е координата околу која има многу точки кои сакаат преку него да се поврзат едни со други. Но, таа релација е редундантна. Стекнувајќи искуство на „машка курва“, Константин релациите меѓу женските примероци во овој роман ги замаглува и, свесно или несвесно (на повеќе наврати несвесно) ги остава осамени онака како што е осамен и тој. И тука е неговата одмазда кон склопот на околности за кој не ни сонувал. А осаменоста боли исто као што боли и невидливоста.

Рецензија на Сашо Огненовски