Недела на современ дански филм во Кинотека на Македонија
— 6 ноември, 2018Од вечерва, вторник, 6 ноември, до недела, 11 ноември, во Кинотека на Македонија ќе се одржи Недела на современиот дански филм.
Современата данска кинематографија, во овој избор претставена со овие шест долгометражни филмови (пет играни и еден документарен), (6 ноември, „Часот на рисот“, 7 ноември, „Долга кратка приказна“, 8 ноември, „Природно растројство“, 9 ноември, „Посвета на љубовта“, 10 ноември, „Розита“, 11 ноември, „Ќерката на вештерката“), продуцирани во последниве пет години, некако сè уште го носи товарот на славата на револуционерното движење Догма 95 (Dogme 95, дански збор за догма). Затоа, можеби, цели 23 години од објавувањето на манифестот на ова авангардно филмско движење (Dogme 95 Manifesto), секогаш кога пред гледачите ќе излезе нов наслов на некои од тогашните протагонисти, критичарите и филмофилите бараат релации со нивните претходни филмови, повторно и повторно прегледувајќи ги десетте заповеди запишани во Заветот на чистотата (Vows of Chastity; Kyskhedsløfter на дански јазик). И, останале ли „догматиците“ верни на нивната догма? Секако дека не! Догма 95 не само што не е проглас со железни правила на снимање, туку е провокација, како прст в око, за филмските автори и публиката да размислат што е филмската уметност, како (треба да) се прават филмови, што е суштината на филмот?
Движењето е основано од режисерите Ларс фон Трир (Lars von Trier) и Томас Винтерберг (Thomas Vinterberg), кои го објавуваат манифестот и Заветот на чистотата. Воопшто не е случајно што движењето Догма 95 е претставено во 1995 година (на 22 март) во париското кино Одеон, по повод стогодишнината на филмот. Наскоро им се придружуваат уште двајца сонародници, Кристијан Левринг (Kristian Levring) и Сорен Краг-Јакобсен (Søren Kragh-Jacobsen), а движењето подоцна добива интернационални рамки, од Чиле и Аргентина до Јужна Кореја. Во следните десет години се снимени триесеттина филмови според правилата на Догма 95, а СПРОТИ БРАНОВИТЕ (Breaking the waves, 1996 g.) на Фон Трир и ПРОСЛАВА (Festen/The Celebration, 1998 г.) на Винтерберг се сметаат за највпечатливите изданоци на ова движење.
Инаку, знаете ли дека и македонската кинематографија има еден догма филм? Се работи за БОЛИ ЛИ? (Does it hurt?, 2007 г.) на Анета Лешниковска, кој е и прв балкански догма филм, со Игор Џамбазов, Ирена Ристиќ, Дејан Лилиќ, Висар Вишка, Милијана Додевска…
Меѓутоа, првосвештениците на движењето набргу ќе сфатат дека сите правила, колку и да се авангардни, можат само да ѝ пречат на креацијата, па полека-полека ги напуштаат, ослободувајќи се од товарот на „револуционерноста”. А правилата од нивната библија велат дека не смеат да се носат реквизити на локацијата на снимање, туку може да се користат само затекнатите предмети и објекти; фотографијата и звукот мора да се снимаат заедно; не смее да се користи музика, освен ако не е дел од снимената сцена; камерата мора да биде од рака, без употреба на стативи; филмот мора да биде во боја, без дополнително осветлување, дозволена е употреба на само една лампа закачена на камерата; филмот не смее да користи филтри и графичка обработка, не смее да содржи површни акциони дејствија и оружје, и мора да се случува сега и овде, без жанровски одредници; форматот мора да биде 35 мм, резолуцијата 4×3 (не смее да биде вајдскрин, widescreen); и, на крајот (или почетокот, како сакате) режисерот не смее да биде потпишан на шпицата на филмот…
Но, кој еднаш одел спроти брановите, секогаш ќе оди во тој правец. Не само попознатите Винтерберг, Фон Трир или Сузан Бир (Susanne Bier), туку и Краг-Јакобсен, на пример.
Овој циклус обединува приказни од психијатриска болница, „обичните“ младешки љубовни врски и љубовта во зрелото доба, прашањето за мигрантите, но и костимирана драма од средновековниот фантастичен свет и документарна драма за модерните етички прашања за правото на живот на секој човек.
„Која е формулата за успешен филм, посебно во европските кинематографии, чии успеси не секогаш се мерат со гледаноста и заработувачката на кино-благајните? Има една изрека во српскиот јазик, која гласи „Просто као пасуљ“ („Просто како грав“). Со неа се изразува некоја ептен лесна активност, иако зад добрата чинија вкусен чорбест грав – а уште повеќе зад тавче гравчето – стојат барем два часа готвење според таен рецепт, кој е различен од регион до регион, од село до село, од тетратката на една до тетратката на друга домаќинка, од еден до друг војнички казан… Секако, тајните се состојат и во изборот на некоја мирудија, без која нема абер од вистинскиот вкус.
Кога сме кај тоа „просто као пасуљ“, има една анегдота како се прави грав на српски начин. Се става гравот да се вари во лонец со вода, па се истура првата вода кога ќе зоврие; повторно се става да се вари, се истура втората вода; се вари по трет пат, и кога ќе зоврие, се истураат и водата и гравот, па на тава со врело масло се фрлаат неколку кременадли! Така е некако и со правилата на разни филмски школи и правци – ако се држите доследно до правилата, тешко дека ќе направите дело со посебна естетика, пишува Стојан Синадинов од Кинотека на Македонија.
Автор:
Слични статии
Последни статии
-
Распишан конкурсот за наградата „Роман на годината“ за 2024 година
— 19 декември, 2024Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“ го распиша конкурсот за наградата „Роман на годината“ за 2024 година, кој ќе трае од 15 декември до 15 јануари 2025 година. Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“ го распиша годинашниот конкурс за наградата „Роман на годината“ за 2024 година, кој…
-
Дејан Петровиќ: Интервјуата се секогаш танго за двајца
— 19 ноември, 2024„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
-
Нашето културно наследство не е само наша обврска, туку и одговорност кон идните генерации
— 8 ноември, 2024Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
-
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“
— 5 ноември, 2024Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
-
Столе Попов добитник на наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот
— 22 октомври, 2024На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
-
Гран при на „Киненова“ за филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена
— 21 октомври, 2024Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
-
Познатиот австриски режисер Улрих Зајдл е лауреат на „Киненова, фестивал кој се отвора утре со „Јон Вардар против галакцијата“ на Гоце Цветановски
— 14 октомври, 2024Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
-
„Што е прво? Филмот или приказната“ е мотото на 9. МФФ „Киненова“
— 7 октомври, 2024МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
