Беседа за Адам Загаевски – лауреат на СВП 2018)
— 16 август, 2018Адам Загаевски е еден од водечките гласови во современата светска литература, автор, кој ужива неподелен углед меѓу најрелевантните имиња од современата критика, поттикнувач на зголемен интерес кон творештвото на источно-европските и словенските писатели – поет (со објавени 13 поетски книги), есеист, професор, прозен автор.
Роден на крајот од Втората светска војна, во 1945 год, во Лвов (тогаш во Полска, а денес во Украина), тој се смета за дел на полската Генерација 68 или полскиот Нов бран во литературата, но неговото авторско писмо искажува една апартна позиционираност и автентична црта, останувајќи невкалапливо (и при тоа, безвременско) по однос на било каква постоечка и при тоа претенциозна жанровска или поетичка определба и класификација.
Суптилна проткаена со присуството на една длабока медитативност, себе-запрашаност и склоност кон философска контемплација – при тоа, постојано отворена за нови потраги, патишта и себе-преиспитувања, лириката на Загаевски, од друга страна задржува една несекојдневна емпатија, чувственост и меланхоличен тон, што никого не го оставаат рамнодушен, додека, од друга страна, ја негува и потребата за истражување и инкорпорација на една своевидна поетика на тишината и култ кон притивнатото, но бездруго, моќно пеење, наспроти самодопадливата логореја на развревените, божемни поети на денешницата. Тој, во една песна, впрочем, и самиот еретички признава „Без тишина, немаше да има ниту музика“.
„Големата драма на 20 век не’ соочува со два вида интелект: резигнираниот и запрашаниот. Сомнежот е поезија за резигнираните. Додека, поезијата е потрага, бесконечно талкање“ – пишува Загаевски во еден од своите есеи.
Поезијата на Загаевски стои настрана од помодната врева и опседнатост со појавното, ефемерното, вулгарно историското и вулгарно политичкото. Таа е, напротив, сублимирана лирика – во одбрана на правото на носталгија, длабоката, лична рефлексија, сонот за идеалниот град (а имал прилика да живее и да пее за неколку од нив, како Париз и Краков). Песните на Загаевски се обележани од длабокото, исконско сочувство со загубата, со нелагодата на обескоренетоста, селидбеноста, односно, трансценденталната невдоменост.
Оваа суштествена и бездомничка константа, која сурово го следи битисувањето на современиот човек (а која е изворно дијагностицирана од страна на филозофите М. Хајдегер и Ѓ.Лукач), моќно и впечатливо одекнува во стиховите на Загаевски: „Зошто мора секој град да стане Ерусалим, а секој човек – Евреин?“, при што, во истото реторичко прашање и симболичен пресврт, Библијата и Холокаустот се престорени во универзален човеков архетип.
Загаевски, на својот лирски грб, стоички го носи поливалентниот крст на сопственото национално, историско, епохално потекло, судбински обележаната година на своето раѓање, која се поклопува со крајот на последната светска војна, но, за жал, не и со нејзиниот конечен завршеток (како што, на пример, сведочи и песната „Обиди се да пееш за осакатениот свет“, создадена по рушењето на кулите близначки во Њујорк, 2001 г). Загаевски е сензибилен сведок и прониклив опсерватор на современата драматика на човековото битисување, поет, кој, при тоа, извонредно балансира помеѓу двата фатални екстреми (што и самиот ги посочува во еден од своите инспиративни есеи): претераната и егоцентрична обземеност со себеси, опасно блиска до нарцистичкиот порив – но, и исто толку, погубната екстровертна понесеност на поетот со светот и неговите вулгарно појавни и прагматични преокупации.
Наместо тоа, Загаевски претпочита една автентична (секако не и парадна) поетска објава по мерка на човекот, навидум, едноставен исказ, натопен со хуманизам и топло сочувство кон перманентноста на загубата (која ги разјадува неговите корени и ги замаглува неговите татковини ), неумоливиот проток на времето, кое, заедно со себе, ги одвлекува и нашите животи, домови, тела и гласови. Сепак, кај него нема да ја сретнеме ултимативната огорченост, радикалниот нихилизам, ниту неотстапноста на постојаното оплакување, туку сочуваната верба и доверба во моќта на зборот, враќањето на светлината и гласот на човечноста.
За тоа сведочи и неговата реплика кон резигнираниот став на Адорно, дека после искуството на Аушвиц, поезијата станува невозможна: „Доколку не продолжеше да се создава поезија и после Холокаустот, тоа ќе беше (значеше) победа на Хитлер.“
Иако протакена со најгорливите лузни од своето време и несреќна, распарчувана и распарчена, татковина – лириката на Загаевски – силно одекнува со својот стоицизам и достоинство, како и со своите универзални пораки и вредности, бидувајќи топло прегрната од своите бројни и респектирани читатели ширум светот.
На тој начин, се потврдува визионерската природа на неговите пораки, според кои: „пишувањето е, пред се’, чин на братство… тунел што води кон другите“ – односно, старата вистина дека „ пишуваме за да го разбереме светот “ – во име на сите луѓе, кои се „уморни од обичниот живот и од обичното умирање“.
Автор: Елизабета Шелева
Автор:
Слични статии
-
-
Вечерва почнуваат 57. Струшки вечери на поезијата
22 август, 2018 -
Последни подготовки за 57. Струшки вечери на поезијата
15 август, 2018 -
Чарлс Симиќ: песните во голема мера се инстинктивни
1 септември, 2017
Последни статии
-
Дејан Петровиќ: Интервјуата се секогаш танго за двајца
— 19 ноември, 2024„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
-
Нашето културно наследство не е само наша обврска, туку и одговорност кон идните генерации
— 8 ноември, 2024Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
-
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“
— 5 ноември, 2024Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
-
Столе Попов добитник на наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот
— 22 октомври, 2024На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
-
Гран при на „Киненова“ за филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена
— 21 октомври, 2024Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
-
Познатиот австриски режисер Улрих Зајдл е лауреат на „Киненова, фестивал кој се отвора утре со „Јон Вардар против галакцијата“ на Гоце Цветановски
— 14 октомври, 2024Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
-
„Што е прво? Филмот или приказната“ е мотото на 9. МФФ „Киненова“
— 7 октомври, 2024МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
-
45. ИФФК „Браќа Манаки“: Иднината на фестивалот зависи од она што ќе им го пренесеме на младите
— 1 октомври, 2024На годинешното 45 издание на Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“, најстар фестивал и еден од трите фестивали во светот посветен на кинематограферите, кој се одржа од 21 до 27 во Битола, главната награда „Златна камера 300“ му припадна на германскиот филм „Наставничка канцеларија“ односно на кинематограферката Џудит Кауфман. Секако, одличен филм, безвременски, што…
