Уметноста што се спротивставува на сите калапи
— 5 јануари, 2017Дали уметнички дела што се спротивставуваат на сите калапи се аутсајдери во војна со традицијата? Ако и се, со уметноста секако не се во војна.
Новото име за оваа уметност е „nobrow“, што значи излегување од дихотомијата на висока и ниска уметност – „high brow“ и „low brow“.
Многу тешко е да се дефинира аутсајдерската уметност. Според овој принцип, под овој именител може да се класифицираат сите изрази кои се надвор од актуелните поетики на еден одреден момент: Од Русо Цариникот, колекцијата на Дибифе на уметноста на ментално болните пациенти во Лозана, народната односно селската уметност на чиишто потенцијали предупредуваше уште Кандински, па сè до графити уметноста во сите нејзини варијации.
Како една од карактеристиките на аутсајдерската уметност честопати се наведува нејзината вонинституционалност, но ништо не може да биде подалеку од вистината. Сите овие уметници и движења многу брзо влегоа во големите музеи или востановија свои парадигми и развиени уметнички сцени. Идејата дека некој е аутсајдер се заснова врз митот за праволиниската еволуција на класичната историја на уметноста, која се движи од откривањето на ренесансната линеарна перспектива, па сè до концептуалното расплинување на делото во мисловен комплекс. Сепак, уметноста не ги знае тие школски формули, па затоа и ги отфрла сите овие совршено уредени системи.
Брехт Ванденбрук
Поп-арт и стрип
Надвор од што се, всушност, аутсајдерите? Надвор од институциите сигурно не. Можеби од традицијата? Само ако веруваме дека западната традиција на уметноста е една и единствена, а и тогаш само ако игнорираме некои нејзини суштински делови, како што се применетата уметност, стрипот, или изразите на народната уметност, како и сето она штоМихаил Бахтин го нарекол поетика на карневалот. Важен дел од аутсајдерската традиција е и поп-артот, како и голем број истакнати уметници кои го користат искуството на илустрациите и стриповите (Дејвид Хокни, Филип Гастон, Јерг Имендорф или Џон Карин) Академско образование (односно неговото отсуство), исто така не може да биде основа за дефинирање на аутсајдерот, бидејќи сега за аутсајдери се сметаат различни уметници, без оглед на нивното образование. Оваа уметност, сè почесто се нарекува „nobrow“ што значи излез од дихотомијата на висока и ниска уметност.
Нагласен цртеж
Најновите тенденции на ова творештво се карактеризираат со инсистирање на наглесениот цртеж и свртување кон илустрацијата која е длабоко обележана со личен стил. Делата на новите „nobrow“ уметниците содржат во себе некое надреално поместување, тоа е понекогаш смешно, а понекогаш е застрашувачко, мрачно и дегутантно. Меѓу овие автори се истакнува белгискот уметник Брехт Еванс (на некој начин наследник на Георг Грос) кој работи тегобни, вознемирувачки, динамични и колористички живи сцени од големите градови. Други актуелни автори се и Брехт Ванденбрук, Марија Мелеро, Ангела Далингер, Хоан Корнела, Нејт Ото, Џим Етер. Првенствено преку цртеж, тие создаваат рамни површини и едноставна, сирова фигурација.
Хоан Корнела
Ова укажува на непосредност, впечаток на недоработеност и ноншалантност, но на некој начин, се и побуна против конвенционалните правила на ликовноста.
За нив може да се користи акронимот што Дарко Главан го најде во зборот „Панк“ во насловот на својата книга за овој музички правец, а што би значело – целосно, навредливо негирање на класиката.
Со нас, во Хрватска носители на „nobrow“ поетикатата се припадници на различни генерации. Тоа се гастарбајтерскиот циклус на Драгутин Трумбеташ, како и списанието „Komikaze“, потоа опусите на Игор Хофбауер, Дубравка Матаковиќ, Мира Жупа, Винко Бариќ, Мирослав Секулиќ Струја или Мирон Милиќ. Нивните дела се често надреални и гротескни, а понекогаш и безнадежно и брутални социјално реалистични, тие градат специфични атмосфери и деформации на светот: покажуваат нарација без нарација и извонредна вештина без вештини.
Есеј од Сузан Сонтаг
Уште во 1965 година, Сузан Сонтаг (во својот есеј „Една култура и новиот сензибилитет“) посочи дека сè потешко може да се направи разлика во естетското искуство на високо и ниско ниво на култура. Креативноста и угледот на овие уметници тоа го докажуваат, а институциите, како и досега, постојано на новите појави им ги ги прилагодуваат своите официјални парадигма на современост и на авангарднст. Бројни и разновидни се поетиките на таканаречените аутсајдери, а се неопходни за разбирање на целокупната слика за уметноста денес.
Автор:Феѓа Гавриловиќ
Извор: Jutarnji list
Автор:
Слични статии
-
-
Десет држави што ја цензурираа уметноста во 2017 година
11 јануари, 2018 -
-
Последни статии
-
Дејан Петровиќ: Интервјуата се секогаш танго за двајца
— 19 ноември, 2024„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
-
Нашето културно наследство не е само наша обврска, туку и одговорност кон идните генерации
— 8 ноември, 2024Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
-
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“
— 5 ноември, 2024Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
-
Столе Попов добитник на наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот
— 22 октомври, 2024На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
-
Гран при на „Киненова“ за филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена
— 21 октомври, 2024Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
-
Познатиот австриски режисер Улрих Зајдл е лауреат на „Киненова, фестивал кој се отвора утре со „Јон Вардар против галакцијата“ на Гоце Цветановски
— 14 октомври, 2024Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
-
„Што е прво? Филмот или приказната“ е мотото на 9. МФФ „Киненова“
— 7 октомври, 2024МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
-
45. ИФФК „Браќа Манаки“: Иднината на фестивалот зависи од она што ќе им го пренесеме на младите
— 1 октомври, 2024На годинешното 45 издание на Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“, најстар фестивал и еден од трите фестивали во светот посветен на кинематограферите, кој се одржа од 21 до 27 во Битола, главната награда „Златна камера 300“ му припадна на германскиот филм „Наставничка канцеларија“ односно на кинематограферката Џудит Кауфман. Секако, одличен филм, безвременски, што…
