Ѓоргев – Загадениот воздух веќе не е невидлив убиец
— 25 септември, 2016Широка е палетата на здравствени ефекти и мислам дека аерозагадувањето е веќе еден тивок и видлив убиец и еден од првите еколошки отрови коишто се на прво место како причина за смрт, што е навистина сериозен податок, вели доктор Драган Ѓоргев од Институтот за јавно здравје во неделното интервју на Радио Слободна Европа.
Професоре, во пресрет на почетокот на грејната сезона, кога знаеме дека концентрациите на загадувачи на воздухот се многу високи, какви се вашите очекувања за оваа зима, дали ќе дишеме почист воздух?
Ние во овој период почнуваме да мислиме на аерозагадувањето во грејната сезона и самото тоа што веќе неколку години сме пофокусирани, сите субјекти, мислам дека е некакво постигнување, меѓутоа во секој случај потребни се акции за да очекуваме посериозни подобрувања. Одредени активности имало, јас овие денови и запознавам, затоа што тоа се активности и во други сектори и можеби поради тие активности можеме да очекуваме нешто помали концентрации, меѓутоа далеку од тоа дека повторно нема да имаме високи концентрации на загадување, повторно градовите, посебно Скопје и Тетово, мислам дека ќе имаат слични концентрации и не гледаме дека нешто драматично е направено за да очекуваме драматични подобрувања. Значи некои подобрувања може ќе има, но во основа главните извори на загадување, а тоа е индивидуалното греење, посебно во грејната сезона, сообраќајот, ваков каков што е и условите за сообраќај и понатаму се во таква форма и заедно со оние карактеристики кои се географски, односно геолошки, локациски на Скопје и на Тетово, значи заедно со некој природни фактори не гарантираат дека ќе имаме некои големи, големи подобрувања. Повторно ќе имаме високи концентрации, долги денови со надминат лимит итн.
Со оглед на ваквата ситуација евидентно е влијанието врз човековото здравје. Можете ли да ни објасните што ни се случува на нашиот организам?
На нашиот организам му се случува еден голем стрес. Аерозагадувањето е една материја која во последните години и децении многу е истражувана на ниво на научни институции, посебно таа релација меѓу загадувачките материи и здравјето на луѓето и тука е направен доста добар дел на научни докази кои сè ефекти може да ги има аерозагадувањето врз здравјето. Ако до пред неколку години мислевме дека само белодробниот систем е загрозен, бидејќи ги вдишуваме честичките, сега веќе има поприличен број на докази дека безмалку нема орган или систем којшто не страда од аерозагадување, од овие честички, посебно од нивниот полнеж, ако е тој органски, канцероген полнеж. Значи тоа е докажано веќе дека е канцерогено аерозагадувањето, но покрај канцерот на белите дробови, се смета дека 30 до 40 отсто од канцерот на белите дробови доаѓа од аерозагадувањето. Болестите на срцето и крвните садови, за некои за кои не сметавме дека се врзани со аерозагадувањето, сега голем дел од студиите ја покажуваат таа врска, значи околу 25 отсто од миокардниот инфаркт е поврзан со аерозагадување. Околу 35 отсто од хроничните, опструктивни болести или смртноста од тие болести повторно е врзана со аерозагадувањето. Настанува еден стрес во организмот во кој се смета дека се ослободуваат голема количини слободни радикали, се создава канцероген потенцијал, тоа е во однос на канцерот, а во однос на срцево-садовиот систем, тие честички играат улога безмалку како масти, ги затнуваат крвните садови и овозможуваат појава на хипоксија, инфарктна состојба, дали инфаркт на мозокот, па ќе се појави како мозочен удар или инфаркт на срцето, па ќе биде како срцев инфаркт посебно кај оние хронични болни. Широка е палетата на здравствени ефекти и мислам дека аерозагадувањето е веќе еден тивок и видлив убиец и еден од првите еколошки отрови коишто се на прво место како причина за смрт, што е навистина сериозен податок.
Ако ги знаеме главните извори на загадување – индустријата, сообраќајот, урбанизацијата, домаќинствата, кои, според вас, се приоритетните мерки што треба да се преземат за подобрување на состојбата? Каде треба да почнеме?
Треба паралелно да работиме на сите загадувачи. Ако зборуваме само за грејна сезона, огромен процент доаѓа од индивидуалните ложишта, и поради тоа што се исклучија од топланите и поради економската состојба, и поради неконтролираниот тип на горива, така што јас би одел паралелно. Потребни се одредени субвенции за граѓаните кои индивидуално се грејат, треба да се направи инвентар кој сè е исклучен и кој како се грее, за да се помогне куќата да дојде до енергетски ефикасни типови на греење каде што ќе се намали значително притисокот од индивидуалните ложишта. И според последните студии што ги правиме со Финскиот хидрометеоролошки институт, греењето одеднаш станува еден од најголемите проблеми на загадувањето. Исто така и сообраќајот, потребна е регулација во централниот дел на градот, а тука е и проблемот со уништувањето на зеленилото, проблем е сега како ќе се врати, тоа мора урбаното планирање да го реши. Ако зборуваме за приоритети, главниот фокус треба да биде кон греењето. Во историјата е познато, во Лондон во 50-тите години главен проблем беа тие индивидуални ложишта коишто доведоа до 4-5 илјади смртни случаи во една епизода. Кај нас во голем дел е врзано со греењето. Ние сега правиме анализи токму на таа тема, од каде доаѓа најголемиот дел на загадувањето, се покажува дека околу 50 отсто од загадувањето, особено во грејна сезона, доаѓа од греењето. Значи, греењето, сообраќајот и урбаното планирање треба да бидат во фокусот.
Автор: Владимир Калински
Целосното интервју можете да го погледнете на Радио Слободна Европа
Автор:
Слични статии
Последни статии
-
Распишан конкурсот за наградата „Роман на годината“ за 2024 година
— 19 декември, 2024Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“ го распиша конкурсот за наградата „Роман на годината“ за 2024 година, кој ќе трае од 15 декември до 15 јануари 2025 година. Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“ го распиша годинашниот конкурс за наградата „Роман на годината“ за 2024 година, кој…
-
Дејан Петровиќ: Интервјуата се секогаш танго за двајца
— 19 ноември, 2024„На окрутноста на животот потребна му е благоста во погледот“, е превод на оригиналното издание „Окрутности живота потребна је благост погледа“, книга од соседството, од авторот Дејан Петровиќ, кој живее во Нови Сад, Србија. Тој зад себе, во неколку децениското пишување, остварил многубројни средби и направил интервјуа со значајни режисери, писатели, со луѓе од уметноста….
-
Нашето културно наследство не е само наша обврска, туку и одговорност кон идните генерации
— 8 ноември, 2024Министерот за култура и туризам Зоран Љутков, во просториите на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј – Охрид се обрати на прес-конференција по повод најновите археолошки откритија во Охридско-струшкиот Регион. Станува збор за вредни наоди, околку 80, откриени на локалитет во Охридско-струшкиот регион, односно на некропола од архајскиот период, 6 век…
-
Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“
— 5 ноември, 2024Ново издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. Новото електронско издание на „Збирка ноти – Камерна музика од Љубомир Бранѓолица Vol. I“. претставува избор на дела од богатиот опус на македонскиот композитор со хрватско потекло, Љубомир Бранѓолица. На повеќе од 40-тина страници се сместени шест нотографирани дела, избор од богатиот…
-
Столе Попов добитник на наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот
— 22 октомври, 2024На манифестацијата „Годишни награди за режисерите“, која се одржа во Нови Сад, на истакнатиот македонски режисер Столе Попов му беше врачена наградата „Живојин Жика Павловиќ“ за промоција на балканската кинематографија во светот. Наградата му ја врачи легендарниот актер Предраг Мики Манојловиќ, откако воведно обраќање имаше Ненад Павловиќ, и самиот режисер по професија и син на…
-
Гран при на „Киненова“ за филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена
— 21 октомври, 2024Во Домот на културата „Билјана Беличанец“ синоќа, на последната фестивалска вечер, во преполната сала во присуство на бројни филмски работници, уметници, актери, режисери, претставници на политичкиот и културниот живот на земјава и претставници на дипломатскиот кор беа доделени наградите на 9. издание на МФФ Киненова. „Гран при“ доби филмот „Жена-убиец“ на грчката режисерка Ева Натена,…
-
Познатиот австриски режисер Улрих Зајдл е лауреат на „Киненова, фестивал кој се отвора утре со „Јон Вардар против галакцијата“ на Гоце Цветановски
— 14 октомври, 2024Австрискиот режисер Улрих Зајдл е годинешен добитник на Наградата за животно дело на Меѓународниот филмски фестивал „Киненова“. -Со нас денеска е еден од најинтересните филмски автори, сценарист, режисер и продуцент, Улрих Зајдл од Австрија. Режисерот кој уште пред да го побуди вниманието во 2001 година со „Тегобни денови“, го побуди вниманието и пред тоа на…
-
„Што е прво? Филмот или приказната“ е мотото на 9. МФФ „Киненова“
— 7 октомври, 2024МФФ „Киненова“ ќе се одржи по деветти пат од 15 до 20 октомври, со македонскиот долгометражен анимиран филм на Гоце Цветановски „Јон Вардар против Галаксијата“. -На мое големо задоволство Тематски би ја започнал истата претставувајќи го овогодинешниот фестивалски слоган: Што е прво? Филмот или приказната? Огромна благодарност за целиот визуелен идентитет на овогодинешното издание на…
